De Wereldgezondheidsorganisatie heeft onlangs een wereldwijde noodsituatie uitgeroepen naar aanleiding van het apenpokkenvirus (monkey pox). Deze ziekte is al aanwezig in veel Afrikaanse landen en een geval werd recent ook ontdekt in Zweden. In de Democratische Republiek Congo richt deze zoönose (een ziekte die van dieren op mensen kan worden overgedragen) al bijna twee jaar een ravage aan, vooral in bosgebieden. Door zijn nauwe banden met de Democratische Republiek Congo moet ook België zich voorbereiden op de mogelijke verspreiding van het virus op zijn grondgebied.
In Zuid-Kivu, een van de twee zwaarst getroffen gebieden in de Democratische Republiek Congo, staat Dierenartsen Zonder Grenzen in de frontlinie om de ziekte op te sporen. Aan de rand van het Kahuzi-Biega National Park voeren we sinds 2022 een multidisciplinair One Health-project uit met Dokters van de Wereld en Action pour le Développement des Milieux Ruraux. Het project is opgezet na de ebola-epidemie, die het gebrek aan systemen voor ziektepreventie en -detectie in de regio aan het licht bracht. Het gebied werd geïdentificeerd als een gebied waar mogelijks toekomstige pandemieën kunnen ontstaan.
© Thomas Cytrynowicz
Daarom hebben we een epidemiologisch surveillancesysteem op gemeenschapsniveau opgezet in de gebieden Kabare en Kalehe. Dit speelt een cruciale rol bij het opsporen van zoönosen die tot epidemieën kunnen uitgroeien. Apenpokken, maar ook andere ziekten worden nauwlettend in het oog gehouden, zoals salmonellose, hondsdolheid, cysticercose en tuberculose. Er zijn momenteel 13 lokale comités opgericht, die bestaan uit dorpsbewoners die in de buurt van het park wonen, inheemse bevolkingsgroepen (pygmeeën) en gemeenschapswerkers uit de 3 gezondheidssectoren (gezondheid van mens, dier en milieu). De gemeenschapswerkers zijn opgeleid om verdachte gevallen te monitoren, op te sporen en te rapporteren. Het is een systeem dat zijn waarde heeft bewezen, want het was via deze comités dat de eerste waarschuwingen werden gegeven over een opkomende apenpokkenepidemie. Tot nu toe zijn er al 336 gevallen gediagnosticeerd, voornamelijk in de gezondheidszones Miti-Murhesa en Kalehe.