Overal ter wereld zien we een zorgwekkende toename van grootschalige overstromingen, aanhoudende droogtes en hittegolven als gevolg van de klimaatverandering. Dat is ook het geval in de Sahel, het Afrikaans savannegebied tussen de Saharawoestijn en het tropische gebied in het zuiden, dat zich duizenden kilometers uitstrekt van de Atlantische Oceaan tot de Rode Zee in het oosten. Hier teisteren extreme klimaatomstandigheden de straatarme bevolking steeds vaker.

Klimaatverandering treft Mauritanië het hardst

Van alle landen in de Sahel werd Mauritanië de afgelopen jaren het hardst getroffen. Het land dat voor 90 procent in de Saharawoestijn ligt, is bijzonder kwetsbaar voor klimaatrampen. In 2012, een jaar dat vele Mauritaniërs nog vers in het geheugen ligt, verloren velen alles. De bevolking is nog steeds getraumatiseerd door wat ze toen meemaakte. De vrees voor een nieuwe catastrofe werd bewaarheid toen van begin 2021 tot de zomer van 2022 opnieuw een verschrikkelijke droogte toesloeg, de ergste in tien jaar tijd.

Vele dieren bezweken tijdens de heetste maanden aan het einde van het droogseizoen. ©️Tim Dirven

Door de aanhoudende droogte groeide tot 80% minder voeder op de graslanden. Voor het vee betekende het een snelle achteruitgang van hun fysieke conditie. Kampend met gewichtsverlies en een verzwakte weerstand, bezweken vele dieren in de periode van april tot juni 2022 – de heetste maanden aan het einde van het droogseizoen.

Ook voor Moustapha Ould Mami was dit een onverbiddelijke realiteit: “Tot voor kort was ik veehouder, maar door de droogte verloor ik al mijn vee,” vertelt hij ons aangedaan. “Er restte ons geen andere keuze dan bomen te vellen voor de verkoop van houtskool. Maar zelfs met dat geld konden we nauwelijks iets te eten kopen. We konden de kinderen zelfs niet naar school sturen vanwege de honger.”

De dalende veeprijzen en stijgende voedselprijzen – ten gevolge van de oorlog in Oekraïne – dreven vele veehouders tot op de rand van extreme armoede. Ze trachten nu, vaak tevergeefs, het resterende vee in leven te houden tot het volgende regenseizoen en het te laten aansterken zodat het alsnog een betere prijs zou opbrengen. Gewapend geweld in de buurlanden verergeren de reeds precaire levensomstandigheden van de Mauritaanse herders. In te droge periodes als deze trekken ze gewoonlijk de grens over naar Mali, maar het conflict in dit buurland maakt deze traditionele graasroutes ontoegankelijk.

Door het oog van de naald

Vatimetou bereidt pap met verrijkte bloem voor haar jonge baby’s. ©️Malika Diagana

De langdurige droogte, stijgende voedselprijzen en het oorlogsgeweld in Mali vertaalden zich in verhoogde ondervoedingspercentages. Meer dan 20% van de bevolking kreeg te kampen met acute voedselonzekerheid en volledige gemeenschappen werden afhankelijk van voedselhulp om te overleven. Gezinnen zonder vee werden het hardst getroffen.

‘In een goed regenseizoen verbouwen wij bonen en watermeloen, maar de laatste twee jaar was dit onmogelijk. We hebben echt honger geleden. De kinderen moesten op zoek naar Arabische gom in de acaciabomen om hun honger te stillen,” zegt Vatimetou Mint Devaye.

Het bezit van vee is een vorm van verzekering tegen klimaatschokken. In tijden van droogte of andere noodsituaties kan vee worden verkocht voor voedsel en andere basisbehoeften. De veehouderij – en meer specifiek het pastoralisme of rondtrekkende veehouderij – stelt hen in staat zich aan te passen aan het onvoorspelbare klimaat en zelfs bij tegenspoed in hun levensonderhoud te voorzien.

Elk gezin ontving ook maandelijks gemiddeld 70 euro cash. ©️Malika Diagana

 “Zag je mijn schaap al? Ik kocht het met het cashgeld dat ik kreeg. Nu ben ik terug veehouder,” vertelt Sidaty Ould Khattar ons trots. “Elke geit die ik kan verkopen levert me terug geld op om eten voor de kinderen te kopen en ik kan zelfs iets sparen. Zo zie je, onze situatie verbetert echt!”

Om aan de noden van de getroffen gezinnen te voldoen, organiseerde Dierenartsen Zonder Grenzen voedsel- en cashbedelingen van juli tot oktober 2022. Na grondige inspectie verdeelden we vers vlees aan 4.176 kwetsbare personen. Naast 9 kg vlees kreeg elk gezin ook maandelijks gemiddeld 70 euro cash. Dit stelt hen in staat gedurende de laatste drie zware maanden voor het volgende oogstseizoen aanbreekt in hun voedselbehoeften te voorzien. Gezinnen met zwangere of borstvoeding gevende vrouwen ontvingen aanvullend ook 18 kg verrijkte bloem.

Na grondige inspectie kreeg elk gezin maandelijks 9 kg vers vlees. ©️Malika Diagana

Vatimetou Mint Devaye: “Dankzij deze hulp kunnen we ons waardig voelen als mens. Voordien voelden we ons vuil en radeloos. We hadden zelfs geen geld om zeep te kopen.” Het vlees dat ze kreeg, heeft ze zorgvuldig aan touwen te drogen gehangen zodat het langer bewaard kan worden.

Veerkrachtiger omgaan met klimaatschokken

De voorbije twee jaar viel er amper een druppel neerslag. Het langverwachte regenseizoen dat loopt van juli tot september was ditmaal echter een ware zondvloed. De regenval lag 600 % hoger dan gemiddeld en zorgde voor verwoestende overstromingen.

De klimaatonzekerheid, waarbij aanhoudende droogte wordt afgewisseld met catastrofale watersnood, werkt ook de verspreiding van heel wat dierlijke ziekten en massale bodemerosie in de hand. Opdat de lokale bevolking zich met meer veerkracht zou kunnen wapenen tegen toekomstige klimaatschokken, versterken we met de hulp van onze donoren hun capaciteiten op lange termijn. We zetten in op het functioneren van het lokale diergezondheidsnetwerk, bieden veehouders opleidingen aan om de juiste acties te ondernemen in de aanloop van een klimaatramp (volgens de Livestock Emergency Guidelines and Standards) en we investeren in infrastructuur om verdere erosie te voorkomen en de bodem te herstellen.

Het bezit van vee is een vorm van verzekering tegen klimaatschokken. ©️Tim Dirven

Keer op keer blijkt dat het altijd armere gebieden, waar de kwetsbaarste mensen wonen, zijn die het meest getroffen worden door extreme weersomstandigheden. In Mauritanië rest er geen tijd om te wachten tot de internationale politiek moed toont. Daarom ondersteunen wij vandaag de lokale bevolking om zich succesvol aan te passen aan de klimaatverandering die niet door hen veroorzaakt wordt, maar die ze nu al aan den lijve ondervinden.

Na de succesvolle impact van onze interventies begin jaren 2000 ter oprichting van een productieve melkveesector, is VSF-B sinds de zomer van 2020 terug in Mauritanië met een integrale strategie voor gezondheid. We zetten in op de drie pijlers van One Health via interventies voor het behoud en herstel van de bodem, de verbetering van de dierengezondheidszorg en noodhulpacties om voedsel- en voedingszekerheid van huishoudens kwetsbaar voor klimaatschokken te waarborgen. Onze acties onder deze laatste pijler voeren we uit met de steun van de Europese Unie – European Civil Protection and Humanitarian Aid Operations, zoals geïllustreerd in dit artikel.