Hoe verplaats je je als Oegandees?

Transport hier is erg afhankelijk van hoe arm of rijk je bent. De armste mensen wandelen of fietsen. Oude Hollandse fietsen zijn het populairste. Vaak ontbreken pedalen of staat het zadel veel te hoog, maar dat houdt niemand hier tegen. Fietsen zijn ook cruciaal om grotere lasten te vervoeren. Ze worden volgestapeld met goederen en worden dan naar de markt geduwd. Wanneer je tot de middenklasse behoort, laat ons zeggen, zij met een arbeidscontract, gebruik je de boda-bodas, of heb je zelf een kleine moto. En de rijkeren hebben hun eigen auto.

Boda-boda’s zijn mijn favoriete transport hier. Het zijn kleine moto’s die als taxi functioneren. Je vindt hen overal, zowel in grote steden als op het platteland. Je steekt gewoon je hand op, springt achterop en vertrekt naar je bestemming. Eigenlijk wel een gek gevoel soms, je zit telkens achterop de moto bij een onbekende man. Ze hebben ook steeds een koord bij om iets achterop te binden. Je kan het zo gek niet bedenken of het kan op een boda-boda. Zelfs een bed heb ik hen al zien vervoeren.

Babbelen op de boda-boda

Ik heb hier enkele vaste boda-bodas, die ik voornamelijk ’s avonds bel of als ik ergens dringend naartoe moet. We slaan altijd een praatje, en zeker met Richard is dat erg leuk. Hij is een rustige en verstandige kerel en vertelt me vaak uit zichzelf kleine dingetjes over de samenleving hier. Zo vertelde hij me gisteren nog hoe er drie dingen zijn die bijna iedereen hier over blanken denkt: eerst en vooral zijn wij allemaal ongelooflijk rijk, ten tweede zijn wij allemaal intelligent en ten derde, wij weten alles. “En wat denk jij daarvan?” vraag ik dan. Wel, hij nuanceert dat wat. “Ik denk niet dat alle blanken super rijk zijn, maar ik heb nog geen enkele arme blanke gezien hier. Geen honger, niemand dakloos. Daarnaast zijn de meeste blanken hier hoog opgeleid en hebben ze ook kennis van een ‘geavanceerde’ economie. Ze kennen twee contexten, wat maakt dat jullie andere dingen weten, dingen die je als Oegandees moeilijk kan weten.” En daar kan ik me wel in vinden.

En dan, de eerste les!

Na een beetje polsen bij Richard hoe hij iemand zou leren boda rijden, was het duidelijk voor mij: dit is mijn leraar! En dit weekend was het dan zover. De kookles (jawel, posho en kippensoep op zijn Oegandees) ging niet door, dus dan maar op de boda. We gaan naar een veldje dat redelijk vlak is en daar krijg ik eerst theorie. Hoe starten (kickstart), schakelen, remmen,… De theorie is vrij eenvoudig, uiteindelijk verschilt het niet zoveel van een auto. Behalve dan het remmen. Daarvoor was ik toch wat zenuwachtig. Ik zag mijzelf al gewoon de koppeling induwen wanneer ik wil remmen, in plaats van de voetrem. Mentale notitie: remmen is rechtervoet!

Toen was het zover: praktijk! Eerst met Richard achterop en na 10 minuutjes al alleen. Draaien, schakelen, versnellen, vertragen, starten en stoppen, het ging allemaal best vlotjes. Maar dat is pas het begin. “Dus, Karolien, nu moet je jouw kennis van autorijden in het verkeer toepassen op de boda. Je weet wel, putten, modder, stenen, vee dat plots opduikt in het midden van de weg…”. Euh… welke kennis? Het is me wel duidelijk. Hier rijden is méér dan enkel de techniek en het toepassen van verkeersregels. Dus de volgende les wordt heel context specifiek: omgaan met putten, los zand en wat te doen als je alleen bent en stilvalt in the middle of nowhere. Mijn eerste voorproefje heb ik al gehad: ik ben zelf, met Richard achterop, terug naar huis gereden. Zonder stilvallen of te hard botsen over de putten in de weg.

Nog wat oefenen, en binnenkort ben ik helemaal klaar om er voor mijn werk onafhankelijk op uit te kunnen gaan!

Karolien Burvenich