Amadou Sayo is zelf een geboren en getogen agro-veehouder. Hij wordt geboren in een familie van agro-veehouders in Tahoua, in het centrum van Niger. Van jongs af aan houdt hij zich bezig met de dieren van het gezin. De paarden – die zijn vader kweekt om deel te nemen aan paardenrennen – hebben zijn absolute voorkeur. Deze passie voor dieren zet zich ook voort in zijn studiekeuze: in 1988 studeert hij af als dierenarts in Dakar, Senegal.
Interessante ervaringen
Na zijn studies start Amadou als dierenarts in de publieke sector in Niger. Hij gaat werken in Dogondocutchi, in de regio Dosso, op zo’n 270 km van hoofdstad Niamey. Wanneer hij in contact komt met een man die hondsdol werd na een hondenbeet, ervaart hij voor het eerst een zeer nauwe band tussen de gezondheid van mens en dier. Dit sterkt hem in zijn overtuiging dat dierenartsen niet enkel een rol vervullen in het gezond houden van dieren, maar ook medeverantwoordelijk zijn voor een goede menselijke gezondheid. Die aanpak is nu gekend als ‘one health’.
Deze moeilijke maar interessante ervaring blijft hem de rest van zijn carrière bij. Later, als directeur van het slachthuis in Zinder, wordt hij geconfronteerd met ziektes die van dier op mens worden overgedragen zoals rundercysticercosis (taeniasis), rundertuberculose en anthrax (miltvuur)*. Zulke ziektes worden zoönosen genoemd. “Veehouders lopen een risico, omdat wilde dieren vaak ziekteverwekkers bij zich dragen en ook huisdieren – zoals honden en katten – en nutsdieren – zoals koeien, schapen en geiten – kunnen besmetten”, aldus Amadou.
Enkele jaren later heeft Amadou genoeg van de politieke benoemingen in de publieke sector in Niger en besluit hij op zoek te gaan naar werk in de ontwikkelingssamenwerking. Na een job bij CARE International en werk als consultant, start Amadou bij Dierenartsen Zonder Grenzen. Eerst als landendirecteur voor Niger en sinds 2016 als regionale directeur voor de ontwikkelingsprogramma’s van de ngo in West-Afrika.
“Dierenartsen vervullen niet enkel een rol in het gezond houden van dieren, ze zijn ook medeverantwoordelijk voor een goede menselijke gezondheid.”
Amadou Sayo
Gezonde dieren, gezonde mensen
‘Gezonde dieren, gezonde mensen’ is de visie van Dierenartsen Zonder Grenzen. Zo werkt de organisatie concreet aan one health in acht Afrikaanse landen. “Het doel van Dierenartsen Zonder Grenzen is om de hoeveelheid en de kwaliteit van lokaal geproduceerde dierlijke producten duurzaam te verbeteren”, legt Amadou uit.
“Om dit te bereiken, ontwikkelen we activiteiten rond het gebruik van veterinaire geneesmiddelen, in het bijzonder antibiotica, waar one health centraal staat. Dierenartsen Zonder Grenzen zet sterk in op de strijd tegen antibiotica van slechte kwaliteit in de veehouderij. Uiteraard is het verminderen van het gebruik ons streefdoel, maar dit moet wel stapsgewijs gebeuren. We promoten het correcte gebruik, met de juiste toediening voor de juiste aandoening, en controleren of er gewerkt wordt met antibiotica van goede kwaliteit. In West-Afrika wordt veel antibiotica verkocht van slechte kwaliteit, voornamelijk afkomstig uit Nigeria, wat nefast is voor de gezondheid van zowel de dieren als de mensen. Door het opzetten van apotheken met diergeneeskundige medicijnen proberen we hier tegenin te gaan. Zo zorgen we dat de kwaliteitsvolle antibiotica, op voorschrift van een dierenarts, in omloop komen.”
Sensibilisering rond antibiotica
“Na het toedienen van antibiotica moet een wachttijd gerespecteerd worden vooraleer het vlees, de eieren of de melk van een behandeld dier geconsumeerd mogen worden. Door de veehouders te sensibiliseren, worden ze zich bewust van deze wettelijke wachttijd. De activiteiten met betrekking tot sensibilisering vereisen regelmatig toezicht en controle op de gebruikte producten door een performante overheid – in die zin werken we samen met lokale instanties vergelijkbaar met het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) in België. Naast toezicht en controle, zet Dierenartsen Zonder Grenzen ook in op het valoriseren van kennis over traditionele behandelingen voor bepaalde dierziektes. Echter, door klimaat en andere omstandigheden, is antibioticagebruik soms de enige oplossing.”
“In ontwikkelingsprogramma’s van sommige regio’s is het one health-concept over de hele lijn geïntegreerd. In de regio Tillabéri bijvoorbeeld, werkt Dierenartsen Zonder Grenzen samen met Dokters van de Wereld. Samen houden we epidemiologisch toezicht in de dorpen en zorgen we voor gezamenlijke vaccinatiecampagnes, voor mens en dier. Hiervoor is samenwerking tussen de verschillende humane en veterinaire actoren en diensten van levensbelang.”
“De oplossing voor antibioticaresistentie in Afrika ligt in een dalend gebruik, maar ook in het promoten van kwalitatieve antibiotica.”
Amadou Sayo
Wereldwijde strijd voor duurzame veehouderij
Voor Amadou zijn regionale en internationale partnerschappen nodig om de one health-aanpak meer ingang te doen vinden. “Dierenartsen Zonder Grenzen neemt deel aan de werkgroep van de Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten (ECOWAS) die zich buigt over het one health-concept, onder leiding van het Regionaal Centrum voor Dierengezondheid, gevestigd in Bamako. We ondersteunen ook het Billital Maroobe-netwerk – een van de grootste boerenorganisaties in West-Afrika – zodat dit netwerk zélf het beleid kan beïnvloeden door te pleiten voor diergeneeskundige diensten die aangepast zijn aan de behoeften van rondtrekkende veehouders. Veehouders staan centraal in onze activiteiten en spelen een sleutelrol bij het promoten van one health als een cross-sectorale aanpak.”
“Vlaamse, Europese en Afrikaanse veehouders moeten een gezamenlijk gevecht aangaan en duurzamere productiesystemen promoten. De gezondheid van mens en dier wordt bedreigd door bacteriën die resistent zijn tegen antibiotica, zowel hier als in Europa. Zo kan het onjuiste gebruik van antibiotica in de veehouderij bijvoorbeeld leiden tot een toename van antibioticaresistente bacteriën bij mensen. De oplossing hiervoor ligt uiteraard in een dalend gebruik van antibiotica, maar in de Afrikaanse veehouderij zit dit ook, en zeker op de korte termijn, vooral in het promoten van een correct gebruik van kwalitatieve antibiotica.”
Dit artikel staat ook op de website van Voedsel Anders, de Vlaamse beweging voor agro-ecologie waar Dierenartsen Zonder Grenzen deel van uitmaakt.
*Naast bovengenoemde zoönose-ziektes is Ebola wellicht een meer bekende zoönose. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zorgde Ebola in 2014 tijdens een 21 maanden durende epidemie in West-Afrika voor 11.315 doden.
