Ardi is een organisatie in Rwanda die arme gezinnen leert hoe ze bijen moeten houden om honing, propolis en bijenwas te verkrijgen. Door de verkoop van deze producten kunnen de gezinnen zich uit de armoede werken. De propolis wordt gebruikt omwille van medicinale eigenschappen. Van de bijenwas kunnen kaarsen en crèmes gemaakt worden, en honing is gewoon enorm lekker! Ik vond het superfijn om in het prachtige landschap van Rwanda een imkerpak aan te trekken. Ik was helemaal in mijn element!

Agressieve bijen

We zijn op twee plaatsen bijen gaan bekijken. Het eerste bezoekje was in het district Nyanza. Toen de bijenkasten geopend werden, kwamen de bijen direct op ons af. Ik had niet verwacht dat de bijen zo agressief gingen zijn, want tijdens mijn stage in België konden we de kasten gewoon openen zonder bescherming. Afrikaanse bijen zijn agressiever, maar ze geven wel veel honing. De imkerpakken kwamen dus goed van pas! De bijen werden een beetje gekalmeerd door rook te verspreiden in de lucht.

Er zijn twee soorten bijenkasten, de ’traditionele’ bijenkast en de ‘moderne’ kasten zoals wij gebruiken in België. De traditionele kast is rond, met als gevolg dat enkel aan de zijkant honingraten gevormd worden. In de andere kasten worden er honingraten gevormd in meerdere kaders. De ‘moderne’ methode is dus productiever!

Honingraten

Het tweede bezoekje vond plaats in Nyamagabe. Na een prachtige maar vermoeiende wandeling bergopwaarts kwamen we aan op de top van de berg. We zagen daar enkele kleurrijke bijenkasten staan tussen de hoge naaldbomen. Deze bijen waren rustiger dan bij ons vorige bezoek. Dit kwam omdat dit bezoek vroeger op de dag viel. We hebben honingraten uit de kast mogen halen en van dichtbij bekijken. Toen we onderaan de berg kwamen, hebben we ook zelf honing geëxtraheerd door middel van een centrifuge. Ook mochten we eucalyptushoning proeven. De honing smaakte enorm zuiver.

Nieuwe en resistente koninginnen

We leerden dat de imkers de koninginnen om de twee jaar vervangen en hoe nieuwe koninginnen gemaakt worden. Verschillende larven van drie dagen oud worden in een bijenkast gezet, waarvan de koningin gestorven is. De larven zitten onder een kapje, om ervoor te zorgen dat de koninginnen elkaar niet doden wanneer ze uitgroeien.

Zoals bij ons hebben de bijen in Rwanda ook last van de varroamijt. Om dit probleem te onderdrukken, wordt er geobserveerd en wordt de bijenwas vervangen om de twee jaar. Om dezelfde reden worden er ook resistente koninginnen gebruikt. Ik vond dit interessant, omdat dit probleem bij ons heel groot is, en ik in mijn stage ook in contact kwam met deze parasiet.

Wanneer de honing gekristalliseerd is, wordt deze gesmolten bij een temperatuur onder de 40°C zodat de enzymen niet afsterven. Wanneer de honing nog niet rijp genoeg is, wordt die voor 72 uur in een ton geplaatst. Voor 3,5 euro/kg wordt de honing verkocht.

Beter leven

Door deze inkomsten hebben mensen zonder scholing, en vaak zelfs dakloos, een beter leven kunnen opbouwen. Dat vind ik hartverwarmend. Bijen betekenen zoveel voor de mens, en mensen moeten zich hiervan bewust zijn. Later hoop ik zelf ook bijen te kunnen houden, en andere mensen aan te sporen om dit te doen.

Ella Tuyttens

De uitwisselingsreis naar Rwanda maakt deel uit van een educatief traject voor studenten, in samenwerking met Broederlijk Delen, Thomas More en HoGent, en met de steun van de Belgische ontwikkelingssamenwerking.