Verschillende organisaties van de Verenigde Naties stelden het rapport The State of Food Security and Nutrition in the World samen. Conflicten, economische krimp en het klimaat zijn bekende oorzaken. Steeds meer zorgen hitte, droogte en overstromingen voor honger.

Het rapport legt een alarmerende stijging van de honger in de wereld bloot. De Coalitie tegen de Honger – waar Dierenartsen Zonder Grenzen deel van uitmaakt – reageert. Wat zijn de oorzaken van deze situatie en welke oplossingen stellen we voor? Wat is de rol van België in deze oplossingen?

Honger in de wereld stijgt

Voor het tweede jaar op rij stijgt het aantal mensen met honger in de wereld. De noodzaak om het landbouwvoedselmodel drastisch te hervormen kon niet duidelijker zijn.

In 2015 nam de internationale gemeenschap de duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG’s) aan. De tweede doelstelling – geen honger – beoogt de eliminatie van alle vormen van voedselonzekerheid tegen 2030: honger, ondervoeding en obesitas. Amper drie jaar later geeft een rapport van vijf agentschappen van de Verenigde Naties, The State of Food Security and Nutrition in the World 2018, aan dat er weinig hoop is op een dergelijke goede afloop. De cijfers tonen dat honger aan een nieuwe opmars bezig is en bevestigt daarmee de trend die vorig jaar werd ingezet. In 2017 waren 821 miljoen mensen chronisch ondervoed, dat zijn er ruim 17 miljoen meer dan in 2016. Het betekent een terugkeer naar het niveau van 10 jaar geleden.

Armoede gaat gepaard met honger of obesitas

Wereldwijd heeft 22% van de kinderen jonger dan vijf een groeiachterstand als gevolg van ontoereikende voeding. Een andere verontrustende vaststelling is de sterke stijging van het aantal mensen met obesitas. Wereldwijd is in 2017 maar liefst 1 op 8 volwassenen obees (18,6% in België). Het rapport onderstreept dat obesitas en honger in veel landen naast elkaar bestaan en dat het in de eerste plaats de armsten zijn die hiermee worden geconfronteerd. Ofwel hebben ze honger, ofwel nemen ze hun toevlucht tot goedkoop voedsel van bedenkelijke kwaliteit, met een grote energetische maar lage voedingswaarde.

Gewapende conflicten en klimaatverandering

Het rapport ziet twee duidelijke verklaringen voor het heropflakkeren van de honger: de toename van het aantal conflicten sinds 2010 en de impact van de klimaatverandering. Deze factoren vernietigen lokale voedselsystemen en ondermijnen de weerbaarheid van de lokale bevolking. Het rapport zwijgt echter over de bredere oorzaken van het aanhoudende falen van het wereldwijde voedselsysteem om ons allemaal te voeden zonder daarbij de planeet onherroepelijk te schaden.

Hoog tijd voor een andere model

Voor de Coalitie tegen de Honger, netwerk van 21 Belgische ontwikkelingsorganisaties actief in de strijd tegen honger en ondervoeding, is deze situatie niet hopeloos. Als we de tweede SDG – geen honger – alsnog willen waarmaken tegen 2030 is het hoog tijd om het dominante model van de landbouwvoedselindustrie om te vormen. Het creëert armoede, is de grootste producent van broeikasgassen en vernielt de biodiversiteit. Het bezet, vernietigt of vervuilt de natuurlijke rijkdommen – grond en water – waarmee rurale gemeenschappen hun brood verdienen en voedt zo nieuwe conflicten. Tegenover dit model, gecontroleerd door een handvol transnationale bedrijven, staan meer dan 500 miljoen familiale landbouwbedrijven die 80% van het voedsel produceren. Paradoxaal genoeg zelf vaak het eerste slachtoffer van honger.

Veranderen van model betekent een transitie naar agro-ecologische voedselsystemen en voedselsoevereiniteit faciliteren, familiale landbouwers ondersteunen, de rechten van boeren en boerinnen versterken en een einde maken aan het monopolie en bijhorend machtsmisbruik van transnationale bedrijven.

Veelbelovende stappen op internationaal niveau

De Verenigde Naties kondigden recent het Decennium van de familiale landbouw 2019-2028 af. De VN-Mensenrechtenraad zit in de laatste rechte lijn naar het aannemen van een Verklaring van de rechten van boeren en boerinnen. Binnen de FAO, de Landbouw- en voedselorganisatie van de VN, neemt de erkenning toe van agro-ecologie als hét model om honger en armoede te bestrijden en een antwoord te bieden op landbouwgerelateerde klimaatuitdagingen.

België hinkt achterop

Gezien de omvang van de uitdagingen reageert België te afwachtend en lijkt bij momenten zelfs de foute richting uit te gaan. De Coalitie tegen de Honger wees minister van Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo vorig jaar al op de risico’s verbonden aan de nieuwe strategienota rond landbouw en voedselzekerheid. De nota stelt immers voor niet langer duurzame, familiale landbouw te ondersteunen maar de ongeteste paden van steun aan de privésector en nieuwe technologieën te bewandelen. België toont zich bovendien terughoudend om de belangrijke Verklaring voor de rechten van boeren en boerinnen goed te keuren op de komende zitting van de VN-Mensenrechtenraad op 27 september.

Dit nieuwe rapport van de Verenigde Naties benadrukt opnieuw de urgentie om van koers te veranderen. Wij nodigen onze regering uit de boot niet te missen.

> Klik hier om het VN-rapport over voedselzekerheid in de wereld te downloaden

Wil je weten hoe familiale veeteelt honger en ondervoeding kan bestrijden? Lees dan ons beleidsdossier rond familiale veeteelt.