In Oeganda werkt Dierenartsen Zonder Grenzen in de uiterst oostelijke Karamojaregio. Het gebied is net iets kleiner dan België. Het aandeel vee is meer dan het dubbele van het aantal mensen. Toch zijn er voor deze meer dan twee miljoen dieren heel weinig dierenartsen.

Dit houdt ook risico’s in voor de mensen. Zij leven immers heel nauw met de dieren samen. Een ziekte kan makkelijk worden overgedragen. Of iemand wordt ziek van het eten van besmet vlees, melk of eieren. Of iemand eet niet, omdat het dier dat hem van melk moest voorzien gestorven is. Kortom, als we de dieren gezond kunnen houden, zijn ook de mensen beter af.

Lokale dierenverzorgers opleiden

We bevragen de kennis van een lokale dierenverzorger.

Om het gebrek aan dierenartsen op te vangen, leiden we in de afgelegen dorpen en regio’s van Moroto en Kaabong veehouders op tot dierenverzorgers of community animal health workers. Deze dierenverzorgers zijn lokale veehouders – mannen én vrouwen! – die interesse tonen in diergeneeskunde. Ze krijgen een opleiding over de voornaamste ziektes:  hoe ze te herkennen, hoe ze te behandelen en hoe ze te voorkomen. Ze kunnen ook de uitbraak van een (besmettelijke) ziekte opmerken. Ze geven dit snel door aan Dierenartsen Zonder Grenzen of één van onze partners. Zo kunnen we ingrijpen en erger voorkomen – bijvoorbeeld door een vaccinatiecampagne.

Vaak analfabeet

We bevragen de kennis van lokale dierenverzorgers via tablet.

De dierenverzorgers wonen in afgelegen en landelijke gebieden. Ze gingen niet naar school en vaak kunnen ze niet lezen, noch schrijven. Alle kennis over ziektes moet dus mondeling of met prenten worden doorgegeven. De medicatie herkennen ze op basis van de doos of de dop. Het is belangrijk om alle informatie regelmatig te herhalen, want de analfabete dierenverzorgers kunnen moeilijk informatie nalezen als ze iets vergeten zijn. Nieuwe verpakkingen of nieuwe samenstelling van medicatie vormen een andere uitdaging. Dierenartsen Zonder Grenzen en zijn partnerorganisaties zorgen dus niet alleen voor een opleiding. We zorgen ook regelmatig voor ‘opfrissing’ van de kennis van de lokale dierenverzorgers.

Recent trokken we naar de dorpen rond Moroto om de dierenverzorgers zelf te bevragen: wat kennen ze, wat willen ze bijleren en welke moeilijkheden ervaren ze? Het team trok ook naar het noorden met dezelfde vragen.

“Een dier kan niet zeggen waar het pijn doet”

De lokale dierenverzorgers vinden het moeilijk om een diagnose te stellen. “Een dier kan niet zeggen waar het pijn doet,” hoor ik hen vaak zeggen, of “mensen zijn gemakkelijker!” De juiste behandeling kent haar eigen moeilijkheden: medicatie is duur en niet altijd voor handen.

Elke vereniging van dierenverzorgers heeft haar eigen winkeltje, met steun van Dierenartsen Zonder Grenzen en de Belgische overheid.

En dan zijn er nog de nieuwe namen en andere verpakkingen die een juiste dosering bemoeilijken. Daarnaast is het niet eenvoudig om de veehouders te bereiken voor verzorging van de dieren. Dierenverzorgers leggen vaak enkele kilometers te voet af, want een fiets hebben ze niet. En de veehouders kunnen niet altijd betalen voor de medicatie en voor de geleverde diensten.

Daarom vindt Dierenartsen Zonder Grenzen het belangrijk dat ook deze ‘ongeletterde dierenverzorgers’ een eigen statuut krijgen. We pleiten bij de Oegandese overheid om het belang van de lokale dierenverzorgers te erkennen en hen verder te ondersteunen. Zo kunnen ze hun kennis én hun inkomen verbeteren. En zo kunnen ze hun kinderen naar school sturen zodat die leren lezen en schrijven. Misschien zijn dat wel de toekomstige dierenartsen van Oeganda!

Amber Dierckx