Na een eerste prospectiebezoek in maart, was het dan uiteindelijk zover: de langverwachte cameraploeg kwam aan in Moroto. Terwijl Alfunsy hen met de auto ging oppikken aan het vliegveld, reed ik nog rond op de moto door Moroto voor de laatste praktische voorbereidingen: thermosflessen voor de koffie, de sleutel van mijn huisje afgeven aan een meisje dat voor ons zou koken, nakijken dat alles in het hotel in orde was enzovoort. En dat allemaal voor deze topploeg, die ik toch graag stuk voor stuk even in de bloemetjes zet:

Dries: topcameraman met oneindig geduld
Arne: knettergekke presentator, steeds klaar voor een dansje en fan van de babygeitjes
Frank Mielants: regisseur, creatief brein en de klank doet hij er ook nog bij
Alfunsy: chauffeur van Dierenartsen Zonder Grenzen, maar ook een beetje manusje van alles
Isaac: stagiair bij Dierenartsen Zonder Grenzen en flexibele duizendpoot: vertaler, bemiddelaar, lokaal expert en door iedereen genomineerd als held van de reis
Mezelf: ook wel het logistiek ezeltje genoemd

Een beestig leuk programma!

Maar waar draait Beestig! nu eigenlijk om? Het is een educatief, entertainend televisieprogramma voor kinderen tussen 8 en 12 jaar oud over het belang van alledaagse dieren, zowel in Afrika als in België. Dit sluit heel goed aan bij de visie van Dierenartsen Zonder Grenzen, en dit leidde dan ook tot een mooie samenwerking.

Hier in Karamoja zijn dieren uitermate belangrijk. De Karimojong-herders zijn afhankelijk van hun vee voor hun overleven, aangevuld met kleinschalige landbouw. Ze trekken rond met hun kuddes op zoek naar gras en water, naargelang de seizoenen. Melk is voor deze herders de voornaamste voedingsbron, maar de kudde dient ook als spaarpotje, als trekkracht en voor sociaal en cultureel prestige. Hun semi-nomadische levenswijze is erg verschillend van de landbouwers die je in de rest van Oeganda kan vinden en is uitermate boeiend. Nog steeds leer ik elke dag bij over de Karimojong, hun cultuur en hun levenswijze. De crew van Beestig! had de kans om twee families gedurende 8 dagen te volgen en deel te nemen aan hun dagdagelijkse bezigheden. En mijn taak bestond erin om alles op rolletjes te laten lopen.

Wederzijds leren

In elke familie was er één jongen die zich over Arne, de presentator, ontfermde. Arne was immers nog nooit in Afrika geweest en had geen idee waaruit het dagdagelijkse leven van een herder bestond. Dat leidde vaak tot hilarische situaties, waarbij de jongens aan Isaac, de vertaler, vroegen waarom Arne zo onhandig was. En wanneer Arne zich weer openhaalde aan één van de vele doornstruiken, mocht ik weer naar de auto rennen om het EHBO-setje met ontsmettingsmiddel te brengen.

Arne moest dus echt wel veel leren over de context waarin de Karimonjong-jongeren leven. Maar aan de andere kant begrepen de families vaak niet echt wat we juist kwamen doen. Velen onder hen hadden zelf nog nooit naar televisie gekeken, en ook kinderprogramma’s bestaan hier zo goed als niet. Met woorden alleen kwamen we er niet, dus moesten we het anders aanpakken, door het hen te laten beleven. Wanneer we een micro opspelden, lieten we de jongens naar zichzelf luisteren door de koptelefoon. Maar pas toen we een aantal beelden lieten zien op het monitorschermpje van de camera barstten de emoties los: “Oy takoi, oy takoi (amai amai!)!”. De meesten onder hen hebben niet eens een spiegel, dus jezelf zien bewegen op scherm was dan ook wel héél speciaal. Met andere woorden, voor beide kanten was iets vanzelfsprekends (televisie, dieren hoeden) allesbehalve vanzelfsprekend voor de andere.

Voor de lokale jongens zelf was het een hele ervaring: zij kregen ineens heel erg veel aandacht, zowel van hun familie als van een bende muzungus (blanken). Soms werden ze daardoor extra stoer, soms werden ze ook extra verlegen. Het leidde voor hen ook wel eens tot verrassingen. Zo kwam Lokong mee naar Moroto voor een aantal opnames, en passeerden we Mount Moroto hotel, waar een groot beeld van een olifant aan de ingang staat. Wat had hij schrik! Hij dacht immers dat het een echte olifant was.

De regen als welkome rustpauze

Meestal hadden we prachtig weer, “is er nog zonnecrème, Karolien?”, maar de regio smeekte om regen, het was al veel te lang droog. Net op de namiddag dat de dorpoudsten een ceremonie hielden om regen te vragen, werden we door een intense regenbui overvallen. Ik ging snel schuilen bij de familie, in een hutje, aangezien er één plekje te weinig was in de auto. Dat waren voor mij rustpunten in de productie, waarbij ik gewoon gezellig samen kon zijn met de familie. Dan was ik eventjes weer gewoon Nakiru (mijn lokale naam, zij die met de regen komt), die net als hen blij was met de regen. Maar toen ik enthousiast naar de regenboog wees, werd me uitgelegd dat dit een negatief voorteken is: de regenboog houdt immers de regen tegen.

Tijdens deze intieme regenmomentjes, wisselden de kinderen en ik spelletjes uit. Zij maakten allerlei figuren zoals regen, zon, een briesje, hoog gras en andere elementen uit hun dagelijks leven met een touwtje. Aan hen leerde ik het spelletje waarbij je van elkaar de figuren met het touwtje overneemt en dus het spelletje doorgeeft aan iemand anders. De andere familie profiteerde van de rustpauze om hun documenten te ordenen. Niemand van hen kon lezen, en een aantal van hun documenten had geen pasfoto, waardoor ze niet wisten van wie het document was. Ondertussen genoot ik van de pasgeboren geitjes die op mijn schoot probeerden te klauteren, tot het zonnetje er weer doorkwam en we verder konden filmen.

Na 9 intense dagen is de filmploeg weer vertrokken. Maar het afscheid is van korte duur: in juli zien we elkaar weer. Eerst ga ik een week meedraaien in Rwanda, waarna we nog één week in Oeganda zullen draaien. Daar kijk ik heel erg naar uit, maar ik kijk nog meer uit naar het einde van het jaar. Want dan zal ik aan de families het eindresultaat kunnen laten zien.

Karolien Burvenich