En hoeveel kinderen heb je? Jongens of meisjes en hoe heten ze?’ In ieder dorpje, stel ik die vraag bijna standaard aan vrouwen om het ijs te breken. Zoals overal ter wereld zijn vrouwen doorgaans trots om over hun kroost te vertellen. Op het Afrikaanse platteland – waar zelden aan gezinsplanning wordt gedaan – zijn kinderen dan ook geen keuze, maar een evidentie. Maar wanneer een vrouw antwoord dat ze geen kinderen heeft, weet ik plots niet meer zo goed wat te zeggen en worden ook de omstaanders stil…

Acht jaar geleden stierf de man van Doussouba Coulibaly, die in het Malinese dorpje Tapako woont. Ze bleef kinderloos achter. ‘In het dorp heeft iedereen kinderen, een vrouw staat bij ons gelijk aan een moeder’, vertelt ze. ‘Maar als dit Gods wil is, moet ik het aanvaarden’, klinkt het gelaten. ‘En hoewel ik veel steun kreeg uit het dorp, was het na de dood van mijn man moeilijk om de draad weer op te pikken. ‘Elke ochtend stond ik vroeg op om tomaten te plukken of maïs te oogsten, een zware klus.’

Buitenstaander?

De bewoners van Tapako besloten dan ook unaniem om Doussouba als ‘kwetsbare’ aan te duiden en zo ontving ze in 2011 drie geiten en een bok van Dierenartsen Zonder Grenzen. En vooral die laatste heeft zijn werk goed gedaan, intussen huppelen er zeven dartele geitjes rond op haar koer. Die geiten leveren niet alleen melk en mest ze zijn ook een bron van inkomsten. ‘Weldra ga ik er eentje verkopen op de markt, zodat ik met dat geld rijst en wat ander voedsel kan kopen, zodat we eens iets anders kunnen eten.’

Dankzij de steun van Dierenartsen Zonder Grenzen zijn de leefomstandigheden van Doussouba fel verbeterd en sinds kort heeft ze dan ook de middelen om zich te ontfermen over een jongetje uit de familie. Ze wonen in een sober huisje, waarvan de mannen uit het dorp net het dak hebben gerepareerd zodat het water tijdens het regenseizoen niet meer binnen lekt. Volgens hen klopt het niet dat Doussouba anders zou worden bekeken omdat ze geen kinderen heeft. ‘Natuurlijk beschouwen we haar niet als een buitenstaander, iedere dag opnieuw helpen we haar net vergeten dat ze geen kinderen heeft.

Niet afhankelijk van één activiteit

In Mali leeft 63,8 procent van de bevolking in armoede en 21 procent in extreme armoede. Vrouwen zijn extra kwetsbaar, zeker als hun man sterft of als hij door een handicap niet in staat is om te werken, zoals de echtgenoot van Assistan Coulibaly. Zij woont in Mafea een Malinees dorpje ongeveer 80 kilometer van de hoofdstad Bamako.

‘Het is door mij dat onze situatie zo miserabel is’, zegt N’tonkoro Diarro onomwonden. ‘Ik ben volledig afhankelijk van mijn vrouwen. Zij doen alles voor mij.’ N’tonkoro heeft zoals in Mali vaker voorkomt twee vrouwen, maar hij is immobiel door een scheefgegroeid been. ‘Als kind was ik kerngezond en kon ik perfect wandelen, maar toen werd ik ziek en raakte mijn been geïnfecteerd. Ik kreeg een behandeling, maar mijn been is nooit genezen.’

Sindsdien verplaatst Diarro zich in een soort rolstoel/fiets waarbij hij zijn armen gebruikt om te trappen en vooruit te komen. ‘Maar werken op het land of dieren onderhouden, kan ik niet. Om toch nuttig bezig te zijn, repareer ik schoenen, maak ik riemen van dierenhuiden of beschermhoesjes voor grote messen. Maar mijn handeltje rendeert amper, de mensen hier hebben niet veel geld. En het geld dat ze hebben geven ze liever uit aan voedsel, gezondheidszorg of schoolkosten.’

Het was dan ook een verademing toen zijn (eerste) vrouw drie geiten en een bok ontving van Dierenartsen Zonder Grenzen. ‘Onze hele familie is er sindsdien fel op vooruit gegaan’, vertelt hij. Eén geit verkochten ze, om met die opbrengst enkele kippen te kunnen kopen. ‘Het is goed dat we niet meer afhankelijk zijn van één activiteit, maar onze inkomsten kunnen samenleggen.’