Grenzeloos

Blog, Nieuwsberichten

Grenzen en taalbarrières

IMG 5216De naam zegt het al ‘Dierenartsen ZONDER GRENZEN’. Als er iets is dat ik geleerd heb tijdens de afgelopen tien dagen, is het dat ons leven niet stopt aan de grenzen van een land. Er is zoveel meer dan de 30.528 km² van België.

Ons avontuur in Rwanda begon al met een taalgrens. Waar ik, als enige Nederlander van de groep, dacht dat Frans een moeilijke taal was, bleek het ‘Kinyarwanda’ helemaal onmogelijk. Maar ook mijn ‘oer Hollands’ scheen af en toe onbegrijpbaar. “Pff, ik ben echt aan het inkakken” (lees: “Ik ben moe”), is een zin die voor Vlamingen nogal hilarisch schijnt te zijn.

De taalbarrière was niet de enige grens waar we in Rwanda tegenaan botsten. Eindeloze discussies werden gevoerd over voedselsystemen, klimaatverandering en onze visies op de wereld. Hoewel Cedric en ik kampioen waren in het voeren van discussies die uiteindelijk over dezelfde gedeelde mening bleken te gaan, heeft ieder van ons veel bijgeleerd. Zet vijf leergierige mensen met een sterke mening tien dagen bij elkaar en een interessante mix van vragen en oplossingen ontluikt zich. Na het zoveelste bord lokaal geteelde producten, viel het op hoe verwend we eigenlijk zijn. In België kopen we aardbeien in de winter en eten we asperges uit Peru. Het lijkt de normaalste zaak van de wereld dat ons voedsel kilometers moet reizen vooraleer het in de supermarkt ligt. Maar is dat wel zo normaal?

Roeien met de riemen die je hebt

IMG 4858 001Niet alleen wijzelf zorgden voor discussiemateriaal, ook onze ontmoetingen met lokale organisaties lieten ons met vele vragen. Tijdens de eerste dagen in Rwanda ontmoetten wij twee dierenartsen. “Behandelen jullie eigenlijk ook honden en katten?” was de eerste vraag die Michelle en ik stelden. Nee, honden en katten worden zelden als huisdier beschouwd in Rwanda. Een hond dient om te waken en katten worden soms gehouden vanwege hun vlees. Een Rwandese dierenarts is eigenlijk vooral een veearts. Als men in België spreekt over een ‘veearts’ wordt al snel gedacht aan een koeienvriend met een rommelige auto vol medicijnen. Het beeld van de Rwandese dierenarts is echter een tikkeltje anders. Een klein medicijnenkabinet en een motor zijn de twee zaken die een veearts in Rwanda nodig heeft om te functioneren. In België beschikt de dierenarts over moderne apparaten en onderzoeksmethodes om de diagnose van een ziek dier zo snel mogelijk te kunnen stellen. In Rwanda is het gezegde ‘roeien met de riemen die je hebt’ zeker op zijn plaats. De diagnose wordt daar gesteld op basis van visueel onderzoek, de temperatuur van het dier en ondervraging van de boer. Zelfs een stethoscoop komt niet aan de pas. Behandelen gaat volgens de vermoedelijke diagnose, en na een aantal dagen bezoekt de dierenarts zijn patiënt opnieuw om te zien of er al verbetering is opgetreden. Zo niet, dan wordt een nieuwe behandeling ingesteld en begint het riedeltje van vooraf aan.

We hadden ook het genoegen kennis te maken met een vrouwelijke dierenarts. “Is het niet moeilijk om als vrouw veearts te zijn?”, flapte ik er meteen uit. Een volmondige ‘nee’ was het antwoord. Hoewel boeren in België soms nog moeite schijnen te hebben met een veearts van het andere geslacht, worden in Rwanda vrouwelijke dierenartsen net zo gewaardeerd als mannelijke. Misschien dan toch maar verhuizen?

Jongeren bouwen mee aan de toekomst van hun land

Studenten URWaar ik echter het meest van heb opgestoken, was de ontmoeting met de studenten van de College of Agriculture and Veterinary Medicine (University of Rwanda). David, een van de studenten Landbouw, heeft ons twee dagen mee op sleeptouw genomen. Toen ik hem vroeg “Hoe zie je jezelf over 10 jaar?”, antwoordde hij: “Ik zou graag een verbeterd irrigatiesysteem ontwikkelen. In Rwanda moeten wij zelf een job creëren, en ik wil op die manier bijdragen aan ons land. En hopelijk heb ik ook een vrouw en vier kinderen!” Deze vastberadenheid van de Rwandese studenten om te zorgen voor het welzijn van hun land, is mogelijk ook iets waar wij van kunnen leren. In België zijn we individuen, mensen die vechten voor een eigen plek in de maatschappij. Vaak scheiden we ons werk van ‘leven en geluk’, maar misschien maakt ons dat juist minder gelukkig dan we zouden willen.

Nadat me van verschillende kanten was gevraagd hoe ik het vond om in Rwanda te zijn, besloot ik de vraag te retourneren. “Hoe vinden jullie het eigenlijk dat wij hier zijn?” Na eventjes aarzelen, antwoordde David: “Mmm, heel anders dan verwacht. Het eerste waar je aan denkt als Belgische studenten Rwanda komen bezoeken, is toch een beetje het koloniale verleden… Maar jullie zijn heel open, en het is fijn om ideeën uit te wisselen en over oplossingen te praten.” Het is meer dan twintig jaar geleden, een eeuwigheid in mijn korte leven, dat de verschrikkingen van de genocide door Rwanda woedden. Hedendaags lijken deze gruwelen op het eerste zicht ver te zijn weggezakt. Het land is aan het herstellen. Maar er is meer tijd nodig alvorens deze geschiedenis volledig verwerkt is. Rwanda wil in ieder geval verder. Het is een land met vruchtbare grond, voldoende watervoorziening en een hardwerkende bevolking. Een land dat wellicht in de nabije toekomst onze hulp niet meer nodig heeft.

Kim van de Wiel

Het project Students for Sustainable Agriculture kwam tot stand met de steun van de Vlaamse Overheid.